ΤΕΣΤ  ΦΥΣΙΚΗΣ – ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ –ΣΤ’ ΤΑΞΗ

ΟΝΟΜΑ:

Απαντήστε στις ερωτήσεις:

1)Τι είναι θερμότητα;

2)Τι ονομάζουμε θερμική ενέργεια;

3)Τι ονομάζουμε καλό αγωγό της θερμότητας;Δώστε  δύο παραδείγματα.

4)Τι ονομάζουμε κακό αγωγo της θερμότητας;Δώστε  πέντε παραδείγματα.

5)Πώς μεταδίδεται η θερμότητα;

6)Ποια σώματα απορροφούν περισσότερη θερμότητα και γιατί;

7)Γιατί ο καπνός της φωτιάς ανεβαίνει πάντα προς τα πάνω;

8) Γιατί τα τούβλα που χτίζουμε τα σπίτια μας  έχουν τρύπες;Τι βάζουμε ανάμεσα στα τούβλα όταν χτίζουμε τους  τοίχους  και γιατί;

9)Αντιστοίχισε:

                                                          Αλουμίνιο

                                                          Ξύλο

                                                         Σίδηρος

ΜΟΝΩΤΕΣ                                     Γυαλί 

                                                        Χρυσός

                                                       Πλαστικό

                                                      Αέρας

ΑΓΩΓΟΙ                                        Χαλκός 

                                                     Πάγος

                                                     Μόλυβδος

10)Πώς λειτουργεί το καλοριφέρ και γιατί τα σώματα του καλοριφέρ τα τοποθετούμε πάντα χαμηλά   στο πάτωμα;

12)Έχω δύο παγωτά, ένα μάλλινο πουλόβερ και δύο πιάτα.Στο ένα πιάτο βάζουμε  το ένα παγωτό τυλιγμένο στο πουλόβερ και στο άλλο πιάτο το βάζουμε χωρίς να το τυλίξουμε.Ποιο παγωτό θα λιώσει πρώτα και γιατί;

13)Με ποιο τρόπο τα πτηνά κι άλλα ζώα του δάσους προστατεύονται από το κρύο;

14)Γιατί δε λιώνουν  τα ιγκλού κατά τη διάρκεια του χειμώνα;

15)Όταν βάλουμε πάνω στο μάτι της κουζίνας μια κατσαρόλα με νερό και πατάτες να βράσουν.Πώς μεταδίδεται η θερμότητα από το μάτι στην κατσαρόλα και στις πατάτες και γιατί;

16)Γιατί στα νησιά οι περισσότεροι βάφουν τα σπίτια τους άσπρα;

17)Γιατί τα μαύρα αυτοκίνητα το καλοκαίρι εσωτερικά είναι πιο ζεστά;

18)Όταν περπατάμε ξυπόλιτοι σ’ ένα δάπεδο με πλακάκια και σ΄ένα δάπεδο με ξύλα που θα αισθανθούμε πιο κρύο και γιατί;

19)Γιατί οι σιτοπαραγωγοί περιμένουν το χειμώνα να χιονίσει

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ  ΜΕ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

             Α'  ΤΑΞΗ

1)Συμπληρώστε  τα ζευγαράκια:

1+1=             2+2=              3+3=            4+4=                5+5=

2)Πόσο κάνουν;

1+1=             2+1=           3+1=         4+1=

3)Ανεβαίνω ένα ένα  μέχρι το 10.

0   ......   ......  ......  ......  ...... ....... ......   .......   .........    10

4)Κατεβαίνω   ένα  ένα  από το 10  μέχρι το   0.

10   ......   .......   .......    .......     .......    .......    .......   .......  ......   0

5)Η  μία  κότα   έχει 2  πόδια. Πόσα πόδια έχουν οι  δυο  κότες;

                       .......    +    ........=  .......  
   

6)Πόσα  πόδια  έχουν τα  3 παιδιά;

              ........  +  ........  +  ........ = ........

7)Πόσες ρόδες έχουν τα 2 αυτοκινητάκια;

                    .........+..........=..............

8)Πόσα είναι τα φρούτα στις δυο πιατέλες;

   .................  +  ...................=..................

9)Πόσα είναι τα κερασάκια;

  ........  +  ........  +  .........  + ....... +......... = .........

10)Πόσα είναι τα αχλάδια;

                                                                              
.......  +  .........   +  ......... +........+..........+........... = .......

11)Πόσες  είναι οι φραουλίτσες;






                     ...............+ ................+..............=

Η προπαίδεια  των Κινέζων.

Οι Κινέζοι πολλαπλασιάζουν με διαφορετικό τρόπο.

Παράδειγμα

Πόσο κάνουν 2*2=;

Φέρνουν δύο κάθετες γραμμές  και δύο οριζόντιες και μετράνε τα σημεία που ενώνονται

Συμπληρώστε την προπαίδεια:

2*3=....        4*4=.......       4*8=......        9*6=.......       8*3=.........

7*5=.......    6*9=......         7*7=.......       8*8=.......       7*8=..........

4*9=......     9*7=.......        6*6=.......       8*9=.......       9*9=.......

7*3=......     4*7=......         7*6=.......       8*3=.......       3*9=..... 

Συμπληρώστε τα κενά:

......*8=16       3*.....=27         4*........=36       ......*5=45          .....*8=32

.....*.....=42     .....*.....=63     .....*.....=54      .....*.....=49         ....*....=.... 

.....*.....=81     .....*.....=110    .....*.....=80     .....*.....=36           ....*....=....

6*....=18          7*.....=63        ......*3=21      ......*9=72             .....*3=24 

  2*....=4            4*...=16           5*....=25        8*.....=40             6*......=30

    4*....=40        5*.....=55          6*....=36        .....*12=120        7*.....=77

Εκτελέστε τους πολλαπλασιασμούς:

  245                 368             476           684            393           569

Χ 47              χ   98         χ     69       χ    57        χ    74         χ   82

.........               ...........        ...........        .........           ........         .........

Ένας μανάβης πούλησε μια μέρα στη λαϊκή  76 κλούβες με ροδάκινα προς 99 λεπτά το κιλό. Την επόμενη μέρα σε άλλη λαϊκή πούλησε 49 κλούβες με ροδάκινα  προς 89 λεπτά το κιλό και 28 κλούβες με αχλάδια  προς 1,55 ευρώ  το κιλό. Κάθε κλούβα ζύγιζε 19 κιλά. α)Πόσα κιλά φρούτα  πούλησε τη μια μέρα και πόσο την άλλη;  β)Ποια μέρα εισέπραξε περισσότερα χρήματα και πόσο;

Σκέψη                                 Λύση

Απάντηση:

Να λυθούν οι αλγεβρικές παραστάσεις:

(48*7)+(54*9)-(3*7)+(28*6)=

(52-23)*9+(67*6):8-(12*5)=

((69:3)*25+(652:2)*9)+(245-167)=

(3/8+2/4+5/6)-(2/3+4/6)=

 

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΡΟΦΩΝ

Καθημερινά  καταναλώνουμε  διάφορες τροφές , οι οποίες έχουν διαφορετικά σχήματα, γεύσεις, χρώματα  και θρεπτικές ουσίες. Άλλες τις τρώμε ωμές κι άλλες μαγειρεμένες. Οι τροφές που μοιάζουν μεταξύ τους φτιάχνουν μια ωραία παρέα  και λέμε ότι ανήκουν στην ίδια κατηγορία(ομάδα) τροφών. Για να είμαστε γεροί,  δυνατοί και να μην αρρωσταίνουμε, πρέπει να τρώμε καθημερινά τροφές από όλες τις ομάδες. Οι κατηγορίες τροφών είναι τα δημητριακά, τα φρούτα , τα λαχανικά, τα  όσπρια, τα γαλακτοκομικά, τα κρέατα και  τα λίπη.

ΤΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ

Οι φίλοι  αυτής της ομάδας είναι το ρύζι, τα ζυμαρικά, το ψωμί, τα δημητριακά και οι πατάτες. Οι τροφές αυτές είναι πλούσιες  σε υδατάνθρακες, σε βιταμίνη  Β και φυτικές ίνες. Πρέπει καθημερινά να καταναλώνουμε έξι ως έντεκα μερίδες. Μια μερίδα αντιστοιχεί σε μια φέτα ψωμί, μια μέτρια πατάτα, μια κουταλιά δημητριακά. Οι τροφές αυτές  είναι πλούσιες σε θρεπτικές  ουσίες, μας δίνουν ενέργεια,  στηρίζουν τη διατροφή μας και μας χορταίνουν. Γι αυτό πρέπει να προσέχουμε την ποσότητά τους, γιατί θα μας παχύνουν.

ΤΑ  ΦΡΟΥΤΑ

Η κατηγορία των φρούτων είναι πλούσια σε βιταμίνες, μεταλλικά στοιχεία και φυτικές ίνες, με λίγες θερμίδες. Μας χαρίζουν  ομορφιά και υγεία. Με τα διάφορα χρώματα που έχουν φτιάχνουν το ουράνιο τόξο των φρούτων, στολίζουν τα δέντρα, μπαίνουν στα τελάρα και σκαρφαλώνουν στους πάγκους των λαϊκών αγορών.

ΤΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ

Τα  λαχανικά έχουν ξεχωριστή γεύση και υπέροχη νοστιμιά και με τα διάφορα χρώματά τους φτιάχνουν το ουράνιο τόξο των λαχανικών. Καθημερινά τρώμε τρεις ως πέντε μερίδες. Είναι πλούσια σε βιταμίνες, φυτικές ίνες και νερό. Βοηθούν στην καλή λειτουργία του εντέρου, στην υγεία μας και στο δέρμα μας. Να προτιμάμε  πάντα τα φρούτα και τα λαχανικά της εποχής.

ΤΑ  ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ

Οι τροφές αυτής της ομάδας αρχηγό τους έχουν το γάλα και ακολουθούν τα υπόλοιπα γαλακτοκομικά προϊόντα όπως  τα διάφορα τυριά, γιαούρτια, κασέρια, κρέμες. Είναι τροφές πλούσιες σε ασβέστιο, πρωτεΐνες, βιταμίνες Α, Β2, Β12, Δ, επίσης είναι πλούσια και σε λίπος. Υπάρχουν και γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά π.χ. 0%.2% κ. λ. π. Μας βοηθούν στο να έχουμε γερά δόντια, κόκαλα, μυς  και γι αυτό και  ψηλώνουμε.

ΚΡΕΑΣ-ΠΟΥΛΕΡΙΚΑ-ΨΑΡΙ

Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν το κρέας από διάφορα ζώα, τα ψάρια, το κοτόπουλο, οι πάπιες, οι φασιανοί κι άλλα πουλερικά, το μπιφτέκι ,το σουβλάκι κ. λ. π. Οι τροφές  αυτές είναι πλούσιες σε πρωτεΐνες, για δυνατούς μυς, σίδηρο, ψευδάργυρο, γι αυτό είμαστε γεροί και δυνατοί. Μια μερίδα κρέας  αντιστοιχεί   60- 90 γραμμάρια ψημένο κρέας( βοδινό, αρνίσιο, χοιρινό, πουλερικών, ψαριών). Τα ψάρια είναι ωφέλιμα για το φώσφορο, το λίπος τους και τα ωμέγα τρία(Ω3).

ΟΣΠΡΙΑ

Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα φασόλια, οι φακές, τα ρεβίθια, τα μπιζέλια, ο αρακάς κ. λ. π. Οι τροφές αυτές είναι πλούσιες σε σίδηρο , φυτικές ίνες, πρωτεΐνες, ψευδάργυρο και πρέπει να τις τρώμε τουλάχιστον μια φορά την  εβδομάδα. Μια μερίδα  αντιστοιχεί σε μισό φλιτζάνι  ωμά όσπρια.

ΛΙΠΗ

Τα λίπη βρίσκονται στην κορυφή της πυραμίδας, γιατί είναι πλούσια σε θερμίδες και με χαμηλή θρεπτική αξία. Γι αυτό πρέπει να τις τρώμε σε πολύ μικρές ποσότητες. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν το ελαιόλαδο, το βούτυρο, η μαγιονέζα, η μαργαρίνη, οι ελιές, οι ξηροί καρποί  κ.λ.π. Οι ελιές και οι ξηροί καρποί περιέχουν ωφέλιμο λίπος. Έχουμε το ζωικό λίπος το οποίο είναι συνήθως στερεό( βούτυρο)  και το φυτικό λίπος το οποίο είναι συνήθως υγρό (ελαιόλαδο, ηλιέλαιο κ.λ.π.).Μια μερίδα ξηρών καρπών είναι 50 γραμμάρια και το ελαιόλαδο είναι μια κουταλιά της σούπας στη σαλάτα ή στο πιάτο μας.

ΑΥΓΑ

Στη διατροφή μας πρέπει να προσθέσουμε και τα αυγά. Πρέπει την εβδομάδα να τρώμε μέχρι τέσσερα αυγά.

ΓΛΥΚΑ

Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν όλες οι τροφές  που περιέχουν ζάχαρη π.χ. καραμέλες , σοκολάτες, γκοφρέτες, τα αναψυκτικά κ. λ. π. Τις τροφές αυτές πρέπει να τις τρώμε περιορισμένα κι όσο μπορούμε να τις αποφεύγουμε, γιατί δεν έχουν θρεπτικά συστατικά και προκαλούν ασθένειες  στον οργανισμό μας π.χ. καταστρέφουν τα δόντια,διαβήτη, καρκίνο κ. λ.π. Αποφεύγουμε τα γλυκά του εμπορίου, τα αλμυρά σνακ και  τα αντικαθιστούμε  με πιο θρεπτικά  αλλά το ίδιο νόστιμα, όπως το γλυκό  ή το σάντουιτς που θα κάνει η μαμά. Γι αυτό πρέπει να τρώμε τις τροφές  όλων των κατηγοριών σε σωστές ποσότητες.

               ΤΕΣΤ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ    ΚΑΙ ΤΑ                        ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΤΡΟΦΩΝ

ΟΝΟΜΑ:

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1)Γράψτε   5 φρούτα και   5 λαχανικά της εποχής.

                                              

       ΦΡΟΥΤΑ                           ΛΑΧΑΝΙΚΑ

...................................         .................................... 

..................................          ....................................

..................................          .................................... ..................................          .................................... .................................           .................................... .................................           ....................................                  

2)Γράψτε   3   φρούτα  που έχουν κόκκινο  χρώμα,

 3 με πορτοκαλί και 3 με πράσινο χρώμα:

ΚΟΚΚΙΝΟ       ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ        ΠΡΑΣΙΝΟ                            

.....................      .....................         .................... 

.....................      .....................         ....................

....................       .....................        .....................

3)Γράψτε 3 λόγους γιατί πρέπει να τρώμε φρούτα και λαχανικά:

Α)

Β)

Γ)

4)Πόσες φορές την ημέρα πρέπει να τρώμε 

φρούτα και λαχανικά;


ΦΡΟΥΤΑ:


ΛΑΧΑΝΙΚΑ:


5)Γράψτε 3 δημητριακά, 3 όσπρια και 3 γαλακτοκομικά:

ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ        ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ           ΟΣΠΡΙΑ

.......................       ....................      ....................

.....................       ....................      ....................       .....................       ....................      ....................

6)Αντιστοίχισε  την Α   με την Β    στήλη:

       Α   ΣΤΗΛΗ                      Β    ΣΤΗΛΗ

  

       Πρωτεΐνες                             Γάλα

                                                    Δημητριακά 

       Βιταμίνες                             Αυγά                                                                         Αχλάδι
                                                    Ψωμί                  Υδατάνθρακες                           Ψάρι                              

                                                       

                                                                     

7)Να κλίνετε το ρόδι και το αυγό:

                            Ενικός αριθμός                                                                                             

ΟΝΟΜ.

ΓΕΝ.

ΑΙΤΙΑΤ.

ΚΛΗΤ.



                      Πληθυντικός αριθμός

ΟΝΟΜ.

ΓΕΝ.

ΑΙΤ.

ΚΛΗΤ.


                  

8)Γράψτε (Σ) για το σωστό και (Λ) για το λάθος:

Α)Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι πλούσια  με 

πρωτεΐνες.    ............

Β) Οι υδατάνθρακες είναι πηγή ενέργειας του

κεντρικού νευρικού συστήματος............

  
Γ)Καθημερινά πρέπει να τρώμε τουλάχιστον 3

 γλυκά. ........

Δ)Στο σώμα μας έχουμε αποθήκες λίπους.  ..........

Ε)Κάθε μέρα πρέπει να τρώμε τουλάχιστον 4

 αυγά. ..........

                  

                                          ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ  ΠΥΡΑΜΙΔΑ

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής  στις 16- 10 2012  ασχοληθήκαμε με τη διατροφή που πρέπει να εφαρμόζουμε καθημερινά. Η Μεσογειακή Πυραμίδα  δημιουργήθηκε στις 16- 10 του 1945 γιατί τότε ιδρύθηκε ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας.

ΤΙ ΕΊΝΑΙ Η ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΠΥΡΑΜΙΔΑ

Η Μεσογειακή Πυραμίδα είναι  ένα σπίτι, σε σχήμα πυραμίδας , όπου μέσα φιλοξενούνται  όλες οι ομάδες τροφών. Είναι σαν μια πυξίδα  χωρισμένη σε τρία επίπεδα (μηνιαία, εβδομαδιαία, καθημερινά)και κάθε επίπεδο έχει διαφορετικό μέγεθος, ανάλογα με την ποσότητα και κατά πόσο συχνά καταναλώνονται  οι τροφές.

                               ΠΩΣ    KAI ΠOTE ΙΔΡΥΘΗΚΕ

 Το 1950 από έρευνα που έγινε σε 7 χώρες (Γιουγκοσλαβία, Ελλάδα, Η.Π.Α., Ιταλία, Ιαπωνία, Ολλανδία, Φιλανδία) και  αφού καταγράφηκαν οι διατροφικές συνήθειες των λαών αυτών, διαπιστώθηκε πως η Ελλάδα είχε τα μικρότερα ποσοστά καρδιακών νοσημάτων και άλλων προβλημάτων  όπως υπέρταση, χοληστερίνη, ζαχαρώδη διαβήτη κλπ. Επιβεβαίωσαν ότι οι αιτίες αυτού του αποτελέσματος,  οφείλονταν πραγματικά στις διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων που είχαν στην διατροφική τους αλυσίδα άφθονο ελαιόλαδο, δημητριακά, όσπρια, κλπ.  Αυτό αργότερα, το 1965 ο φυσιολόγος Άνσελ Κις το ονόμασε Μεσογειακή Διατροφή και σχημάτισε  την διατροφική πυραμίδα των Ελλήνων σύμφωνα με την έρευνα, η οποία περιείχε το  κόκκινο κρέας στην κορυφή της, παρακάτω είχε τα γλυκά, τα αυγά, τα ψάρια και τα πουλερικά και στο τέλος είναι οι πατάτες, οι  ελιές, τα όσπρια, οι  ξηροί καρποί, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το ελαιόλαδο, τα φρούτα, τα λαχανικά και τα δημητριακά.
Η έρευνα αυτή διήρκησε 30 χρόνια και τα  ευρήματα της έδειξαν ότι οι Κρητικοί εμφάνιζαν το μικρότερο ποσοστό θνησιμότητας από καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνο, καθώς και τον μεγαλύτερο μέσο όρο ζωής. Από τότε πολλές επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι το αποτέλεσμα αυτό είχε τις ρίζες του στην παραδοσιακή Μεσογειακή Διατροφή των Κρητικών εκείνης της εποχής. Το «μυστικό» της μακροζωίας των μεσογειακών λαών και των Κρητικών οφείλονταν στην απλή και λιτή διατροφή τους, η οποία βασίζονταν σε φυσικά τρόφιμα, φρούτα, λαχανικά, μη επεξεργασμένα δημητριακά, ελαιόλαδο και κόκκινο κρασί. Ένας επιπλέον παράγοντας που συνέβαλε σημαντικά στην καλή υγεία των εν λόγω πληθυσμών ήταν και ο φυσικός τρόπος ζωής τους (εργασία στην ύπαιθρο), που είχε ως αποτέλεσμα να εμφανίζουν οι Κρητικοί μεγαλύτερα ποσοστά καθημερινής σωματικής δραστηριότητας από τους υπόλοιπους πληθυσμούς.

ΑΝΆΛΥΣΗ ΤΗΣ ΠΥΡΑΜΊΔΑΣ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΉΣ ΔΙΑΤΡΟΦΉΣ

 Η πυραμίδα έχει στη βάση της τα τρόφιμα που πρέπει να καταναλώνουμε καθημερινά και σε σημαντικές ποσότητες. Αυτά  είναι τα δημητριακά(ψωμί, ζυμαρικά, ρύζι, κ.ά.), τα όσπρια, τα γαλακτοκομικά,  το ελαιόλαδο, οι ελιές, τα φρούτα, τα λαχανικά και  οι ξηροί καρποί. Οι τροφές αυτές είναι πλούσιες  με υδατάνθρακες, οι οποίοι μας δίνουν  καθημερινά ενέργεια. Μάλιστα  τα δημητριακά όταν είναι ολικής αλέσεως, τότε παρέχουν και αρκετές φυσικές ίνες, οι οποίες βοηθούν στην καλύτερη λειτουργία του εντέρου και στη μείωση της χοληστερόλης. Το ελαιόλαδο και οι ελιές   είναι από την φύση τους χαμηλά σε λίπος και πλούσια σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και σε αντιοξειδωτικές ουσίες. Μας  προστατεύουν από τη στεφανιαία νόσο και μειώνουν τα επίπεδα της «κακής» χοληστερόλης, ενώ παράλληλα αυξάνουν τα επίπεδα της «καλής» χοληστερόλης..
.Η ομάδα των φρούτων και των λαχανικών αποτελεί καλή πηγή βιταμινών (A, C, βιταμίνες συμπλέγματος B, κλπ), ανόργανων στοιχείων (κάλιο, ψευδάργυρο, μαγνήσιο, ασβέστιο, κ.λ.π.) κι  άλλων αντιοξειδωτικών ουσιών και φυσικών ινών. Η επιτρεπόμενη ποσότητα κατανάλωσης  φρούτων και λαχανικών μας προστατεύουν από τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων και διαφόρων μορφών καρκίνου. Και η ομάδα των γαλακτοκομικών μας προστατεύουν από τη φθορά των οστών με αποτέλεσμα να διατηρούν την οστική μάζα τους.

Στο δεύτερο επίπεδο περιέχονται τα ψάρια, τα πουλερικά, τα αυγά και τα γλυκά.

Τα γλυκά πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο. Όλες αυτές οι τροφές μας προστατεύουν από τη στεφανιαία νόσο, είναι πλούσιες με πρωτεΐνες, με βιταμίνες κι άλλα ανόργανα στοιχεία.

Και στο τρίτο επίπεδο ανήκει το κόκκινο κρέας το οποίο είναι πλούσιο με βιταμίνες, πρωτεΐνες και σίδηρο.

Παρατηρούμε ότι στη βάση της πυραμίδας οι τροφές καταναλώνονται καθημερινά και με συγκεκριμένες ποσότητες, στο δεύτερο επίπεδο οι τροφές που καταναλώνουμε είναι λιγότερες και σε μικρότερες ποσότητες, ενώ στο τρίτο επίπεδο οι τροφές είναι σπάνιες και σε μικρότερες ποσότητες.

                           ΕΔΕΣΣΑ

                                                             ΕΙΣΑΓΩΓΓΗ

Η Έδεσσα είναι μια από τις ωραιότερες πόλης της δυτικής Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Είναι η πρωτεύουσα του νομού Πέλλας  και του δήμου Έδεσσας. Συνορεύει στα δυτικά με το Ν. Φλώρινας, στα βόρεια με την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ), στα ανατολικά με τους Νομούς Κιλκίς και Θεσσαλονίκης και στα νότια με το Ν. Ημαθίας. Στο νομό μας έχουμε άλλους τρεις δήμους : τον δήμο Αλμωπίας, τον δήμο Σκύδρας και τον δήμο Πέλλας(Γιαννιτσών) Η πόλη της Έδεσσας  έχει πληθυσμό 18.229 κατοίκους, όλος ο δήμος  Έδεσσας 28.814 κατοίκους κι όλος ο νομός 145.797 κατοίκους. Η πόλη είναι φημισμένη για τους καταρράκτες της, το καναβουργείο, την περιοχή Βαρόσι κλπ. Κοντά στην Έδεσσα βρίσκεται το όρος Βόρας(2.524 μ.),άλλα βουνά του νομού είναι το όρος Βέρμιο (2.027 μ.), το όρος Πάικο (1.458 μ.), το όρος Τζένα (2.182 μ.) και το όρος Πίνοβο (2.154 μ.). Οι κυριότερες πεδιάδες του Νομού είναι η πεδιάδα της Έδεσσας στο ανατολικό τμήμα του Νομού, καθώς και η πεδιάδα της Αριδαίας και των Γιαννιτσών στο νότιο και βόρειο τμήμα του Νομού.Οι λίμνες του νομού είναι η λίμνη Βεγορίτιδα και η λίμνη του Άγρα.Ο  ποταμός  που διασχίζει την πόλη της Έδεσσας  είναι ο Εδεσσαίος ( ή Βόδας) κι άλλοι ποταμοί του νομού είναι ο Μογλένιτσας, ο Αλιάκμονας κι ο  Λουδίας. Σήμερα η  ανάπτυξη και οικονομία της πόλης βασίζεται κυρίως στον τριτογενή τομέα (δηλαδή στις δημόσιες υπηρεσίες και στον τουρισμό). Επίσης οι κάτοικοι της ασχολούνται και με την γεωργία γνωστά τα κεράσια Έδεσσας,τα μήλα και οι πατάτες Παναγίτσας,τα ροδάκινα Σκύδρας κ.λ.π. Το καλοκαίρι στο χώρο του Βαροσίου και των καταρρακτών διοργανώνεται η ετήσια Ανθοέκθεση του Δήμου όπου φέτος κλείνει 20 χρόνια.

Σήμερα τα σημεία αναψυχής της πόλης είναι ο πεζόδρομος με τα πολλά καταστήματα  και  τα αναψυκτήρια στα πάρκα της πόλης. Επίσης σε πολλά σημεία της πόλης οργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις και βραδιές συναυλιών σε διάφορους χώρους στην παλιά πόλη και κυρίως στο θέατρο Γαβαλιώτισσας.

                                                                                                

                                                   

                                                                  ο πεζόδρομος

                                               ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ

 Το όνομα Έδεσσα από τα αρχαία χρόνια σημαίνει «Πύργος μέσα στο νερό»γιατί η πόλη  είχε και έχει έντονο το υγρό στοιχείο (δηλαδή ποτάμια και καταρράκτες).Αργότερα όταν εγκαταστάθηκαν οι Σλάβοι την περίοδο της Τουρκοκρατίας, ονομάστηκε από τους Σλάβους Βοδενά (, από το βέδες στα φρυγικά που σήμαινε νερό ή πύργος στο νερό) και vodaπου σημαίνει νερό. Το όνομα αυτό το είχε ως το 1912, όταν η Έδεσσα ελευθερώθηκε από τον Ελληνικό Στρατό. Από τότε η πόλη λέγεται πλέον "Έδεσσα" έως σήμερα.

                                                 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

 Είναι χτισμένη πάνω στην αρχαία Εγνατία Οδός της αρχαίας Ελλάδας. Με  τον όρο  αρχαία Ελλάδα εννοούμε τους Έλληνες όχι μόνο  που ζούσαν στο  σημερινό ελληνικό κράτος, αλλά κι αυτούς που  είχαν εγκατασταθεί και διαβίωναν σε ελληνικούς  πληθυσμούς όπως της Ιωνίας, της Κύπρου, της Σικελίας, Ιταλίας, στις ακτές της Μεσογείου μέχρι τον Εύξεινο Πόντο.

Η Έδεσσα ιδρύθηκε  το 813 π.χ. από τον πρώτο Μακεδόνα Βασιλιά τον Ηρακλείδη Καράνο και ήταν η πρώτη πρωτεύουσα του Μακεδονικού Βασιλείου. Μέχρι την ανακάλυψη των Βασιλικών Τάφων της Βεργίνας στην Ημαθία, από τον Μανώλη Ανδρόνικο,  πολλοί αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι οι Αρχαίες Αιγές βρίσκονται στο Αρχαιολογικό χώρο της πόλης.

Στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, στις 18 Οκτωβρίου του 1912  η πόλη απελευθερώθηκε από τον Ελληνικό Στρατό και όλη η γύρω περιοχή εντάχθηκε στο νέο Ελληνικό Κράτος. Αυτή η ημερομηνία αποτελεί γιορτή για την πόλη και σε κάθε επέτειο της διοργανώνονται εκδηλώσεις και μαθητικές και στρατιωτικές παρελάσεις.

Κατά το Μακεδονικό Αγώνα πολλοί Εδεσσαίοι αγωνίστηκαν για την ελευθερία της, όπως ο οπλαρχηγός Ιωάννης Τσίτσιος (καπετάν Βλάχος) και οι Μακεδονομάχοι Ιωάννης Γιούσμης, Παρίσης Παρίσης, Κωνσταντίνος Σαλάμπασης, Κωνσταντίνος Σιβένας, Αθανάσιος Φράγκου, Ιωάννης Χατζηνίκος και ο ιατρός Αργύριος Κιτάνος. Ηγετικές μορφές της πόλης υπήρξαν επίσης, ο Ευάγγελος Κωφός και ο Δημήτριος Ρίζος. Με τη Μικρασιατική Καταστροφή και την Ανταλλαγή πληθυσμών που ακολούθησε το 1923-1924, 2.500 περίπου χριαστιανοί πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη  εγκαταστάθηκαν  στην Έδεσσα, συμβάλλοντας στην πολιτισμική και οικονομική ανάπτυξη του μεσοπολέμου. Στην περίοδο του μεσοπολέμου  υπήρχε πλούσια βιομηχανία. Ωστόσο αρκετοί εύποροι κυρίως πρόσφυγες ήρθαν στην Έδεσσα αμέσως μετά την λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Πολλοί από αυτούς είχαν αστική προέλευση και ίδρυσαν βιοτεχνίες με κορυφαίους τους κλάδους της υφαντουργίας και της ταπητουργίας-η τεχνογνωσία των οποίων ήταν άγνωστη ως τότε στον κυρίως ελλαδικό χώρο. Τη δεκαετία του ‘30, εποχή πλήρους ακμής, λειτουργούν στην πόλη της Έδεσσας  θέατρα, κινηματογράφοι, φιλαρμονική και εκδίδονται 4-5 εφημερίδες. Στην έντονη πολιτιστική κίνηση πρωτοστατεί ο σύλλογος «Μέγας Αλέξανδρος», που ιδρύθηκε το 1922 και συνεχίζει μέχρι σήμερα.^[

Μέχρι τη δεκαετία του 1940 η Έδεσσα είχε οικονομική ανάπτυξη. Όμως με την γερμανική κατοχή και τον εμφύλιο πόλεμο η πόλη δέχθηκε μεγάλο οικονομικό πλήγμα. Το Σεπτέμβριο του 1944, οι Γερμανοί σε αντίποινα για το φόνο ενός στρατιώτη τους, πυρπόλησαν τη μισή πόλη αφήνοντας χιλιάδες άστεγους. Μεταξύ των κτιρίων που καταστράφηκαν ήταν το Αρρεναγωγείο (κτίσμα του 1862) και ο μητροπολιτικός ναός των Αγίων Αναργύρων. Αργότερα  όταν έληξαν οι συγκρούσεις το 1949 και ενώ εκατοντάδες σλαβόφωνοι και άλλοι ντόπιοι μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού μαζί με τις οικογένειες τους είχαν πάρει το δρόμο της αναγκαστικής εξορίας, η πόλη προσπάθησε να επουλώσει τα τραύματα, αλλά οι οικονομικές συνθήκες είχαν αλλάξει. Στις δεκαετίες του ΄50 και ΄60 υπήρχε το φαινόμενο της αστυφιλίας εξαιτίας της βιομηχανικής ανάπτυξης που υπήρχε στις δύο μεγάλες πόλης (Αθήνα και Θεσσαλονίκη), όπου εγκαταστάθηκε το  50% του πληθυσμού της χώρας. Έτσι άρχισαν να κλείνουν τα εργοστάσια της Έδεσσας και χιλιάδες εργάτες μετανάστευσαν στην Γερμανία, το Βέλγιο και την Αυστραλία.

                                             Η Αρχαία Έδεσσα κάτω από το βράχo.

                                                             ΚΑΝΝΑΒΟΥΡΓΕΙΟ

Το "Κανναβουργείο" άρχισε να λειτουργεί το 1913. Ήταν το καλύτερο από τα τέσσερα Κανναβουργεία της Ελλάδος και παρήγαγε σπάγκους και σχοινιά. Σήμερα θεωρείται το πιο γνωστό αναπαλαιωμένο εργοστάσιο της πόλης με διατηρημένο όλο τον μηχανολογικό και εργοστασιακό εξοπλισμό. Από της αρχές του 2000  ως το 2014 λειτουργούσε το Βιομηχανικό Μουσείο το οποίο αποτελεί τμήμα του Υπαίθριου Μουσείου Νερού της πόλης. Βρίσκεται ακριβώς κάτω από τον βράχο της Έδεσσας δίπλα στους καταρράκτες, όπου η πρόσβαση στον χώρο διευκολύνεται από σύγχρονους ανελκυστήρες κατά μήκος του βράχου. Σε ένα μέρος του εργοστασίου στεγαζόταν εστιατόριο με πιάτα διεθνής κουζίνας και χρησιμοποιούταν επίσης κι ως χώρος εστίασης ή πραγματοποίησης συνεδρίων. Δυστυχώς για λόγους ανωτέρας βίας ο χώρος βρίσκεται εκτός λειτουργίας από το 2014 ως σήμερα.

   Υδροκίνητος μηχανισμός στο Υπαίθριο Μουσείο Νερού.
                                                

                                                               Το Καναβουργείο

                                                        ΒΑΡΟΣΙ                               

Η παραδοσιακή συνοικία Βαρόσι, στην οποία σώζονται τα παλαιότερα σπίτια της Έδεσσας (ορισμένα από τις αρχές του 19ου αιώνα). Ολόκληρη η συνοικία έχει κηρυχθεί διατηρητέα, αλλά τα περισσότερα κτίσματα κινδυνεύουν άμεσα με κατάρρευση.Εώς σήμερα πολλές βιοτεχνίες έχουν στεγαστεί σε ανακατασκευασμένα κτήρια.Επίσης η γνωστή οικία "Τσάμη"λειτουργεί ως χώρος συνεδριάσεων. Κατά την δεκαετία του 1990 αφότου οι περισσότεροι κάτοικοι της παλιάς πόλης (Βαρόσι) είχαν αφήσει τα οικήματα τους για να μείνουν σε πιο ασφαλές μέρος ο Δήμος αποφασίζει την διεκδίκηση του οικισμού και δημοπρατεί ένα σχέδιο ανάπλασης του οικισμού το οποίο είχε βραβευθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επίσης στον χώρο του Παρθεναγωγείου στο Βαρόσι διοργανώνονται εκθέσεις ζωγραφικής είτε από τοπικούς καλλιτέχνες είτε από γνωστούς.




                                  

                                                                                                                                  






                                                              ΒΑΡΟΣΙ                                                                                      Ψηλός Βράχος   

                                                                                                    

                                   ΟΙ ΚΑΤΑΡΡΆΚΤΕΣ ΤΗΣ ΕΔΕΣΣΑΣ

Οι Καταρράκτες της Έδεσσας  αποτελούν ένα φυσικό φαινόμενο το οποίο δημιουργήθηκε έπειτα από ισχυρό σεισμό που έπληξε την γύρω περιοχή το 14ο αιώνα, όπου από τότε κατά την πάροδο του χρόνου σημειώθηκαν αρκετές αλλαγές στην μορφολογίας τους εξαιτίας μικρότερης κλίμακας σεισμών. Κύρια πηγή αυτών αποτελεί ο Υγροβιότοπος Άγρα-Νησίου, από τον οποίον ρέει το κυρίως ποτάμι, οΕδεσσαίος του οποίου οι διακλαδώσεις αποτελούν τους καταρράκτες. Επίσης Το Γεωπάρκο των Καταρρακτών εκτείνεται σε μια περιοχή πάνω από 100.000 τ.μ. και σε μία διαδρομή πάνω στο βράχο για 1,1χλμ.Αποτελεί το βασικό πόλο έλξης επισκεπτών της πόλης και είναι ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα στην Ελλάδα. Σε αριθμό οι καταρράκτες είναι δώδεκα, εκ των οποίων μόνο οι τέσσερις είναι θεατοί, ενώ οι υπόλοιποι εξαιτίας της πλούσιας βλάστησης δεν μπορούν να θεαθούν εύκολα.

                 

                                                   ΛΟΥΤΡΑ ΠΟΖΑΡ

  Στο Λουτράκι νομού Πέλλας, 13 χλμ. δυτικά της Αριδαίας,  βρίσκονται οι μεταλλικές πηγές Λουτρά Λουτρακίου ή Λουτρά Πόζαρ που αναβλύζουν σε θερμοκρασία 37°C. Το θερμό νερό έχει ιαματική δράση και είναι πόσιμο. Επισκέπτες το χρησιμοποιούν για λουτροθεραπεία, ποσιοθεραπεία, τόνωση και χαλάρωση.Η λουτρόπολη απέχει 3 χιλιόμετρα από το Λουτράκι και βρίσκεται στην κοιλάδα  του ρέματος του Αγίου Νικολάου. Το παλαιότερο όνομα του ρέμματος ήταν "Τόπλιτσα", που σημαίνει στα σλάβικα, σε ελεύθερη μετάφραση: "Θερμοπόταμος.Οι λουτήρες είναι δύο ειδών, μικροί των 3-4 ατόμων που ονομάζονται και "μπανιέρες" και μεγάλοι των 20 ατόμων που ονομάζονται "πισίνες". Σε αρκετά σημεία επίσης το ζεστό νερό αναβλύζει ελεύθερο και χύνεται στο ρέμα (εξ ου και το όνομά του). Στην περιοχή έχει ανακαλυφθεί ένα σύμπλεγμα περίπου 15 σπηλαίων, με άφθονα ευρήματα προϊστορικών χρόνων, τα οποία εκτίθενται στο μικρό μουσείο των Λουτρών. Η περιοχή έχει ανακηρυχθεί ως σπηλαιοπάρκο (Σπηλαιοπάρκο Αλμωπίας ) και είναι το πρώτο του είδους του στην Ελλάδα.

   

                                                              ΒΟΡΑΣ

Κατά την Ελληνική μυθολογία, στο Βόρα κατοικούσε ο Βορέας, ενώ κατά τον Ελλάνικο, ο Βορέας ήταν η προσωποποίηση του όρους Βόρα της Μακεδονίας. Οι δυο γιοι του Βορέα, Καλάις και Ζήτης πήραν μέρος στην Αργοναυτική Εκστρατεία ως Αργοναύτες. Η ψηλότερη κορυφή είναι το Καϊμάκτσαλαν ή Καϊμάκι με 2.524 μ. που  σημαίνει Γη "Απαλή σαν Κρέμα . Ο Βόρας συνδέεται δυτικότερα με τα βουνά Πίνοβο(2.156 μέτρα) και Τζένα (2.182 μέτρα), τα οποία αποτελούν τμήμα της ίδιας οροσειράς. Καλύπτεται από δάση δρυός, οξιάς και πεύκης. Στον Βόρα λειτουργεί χιονοδρομικό κέντρο. Στην ψηλότερη κορυφή του υπάρχει μικρή εκκλησία, μνημείο Σέρβων πεσόντων του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Βόρεια της Όρμας Αλμωπίας εκτείνεται το Μαύρο Δάσος του Βόρα με πυκνή βλάστηση.Από τις δυτικές πλαγιές του Βόρα πηγάζει ο Μογλενίτσας και από τις νότιες ο ποταμός Εδεσσαίος.

                                                 ΑΛΛΑ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΤΗΣ ΕΔΕΣΣΑΣ








                                                          H OΨΗ ΤΟΥ ΚΑΝΑΒΟΥΡΓΕΙΟΥ

                    ΒΑΡΟΣΙ

ΤΟ ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΚΟ ΒΑΡΟΣΙ

                      Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ    ΓΕΦΥΡΑ  ΤΟΥ ΚΙΟΥΠΡΙ                                                                                                                                                                                                                                                                                

                           
                                Η ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΣΥΝΟΙΚΙΑ ΤΩΝ ΜΥΛΩΝ

                            

                                                 Υπαίθριο Μουσείο Νερού

                                                    ΕΔΕΣΣΑΙΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ

                                                                         ΠΟΖΑΡ

                                            ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΩΝ

                                 Ο   ΠΑΓΩΜΕΝΟΣ    ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ    << ΚΑΡΑΝΟΣ>>



                                             Ο ΔΙΠΛΟΣ ΛΑΜΔΑ

ΤΑ ΜΙ ΚΡΑ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΑΚΙΑΤΑ

                                       ΤΟ ΠΑΡΚΟ ΤΩΝ  ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΩΝ







                                                         Η ΛΙΜΝΗ ΒΕΓΟΡΙΤΙΔΑ

                                           Ο ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ

                                                   TO MOYΣΕΙΟ ΕΡΠΕΤΩΝ